Hội đua thuyền Tịnh Long được công nhận Di sản phi vật thể cấp Quốc gia

Lễ hội đua thuyền xã Tịnh Long (TP Quảng Ngãi) gắn với quá trình khai khẩn đất đai và lập làng định cư của người Việt từ cuối thế kỷ 16 và được truyền đời, gìn giữ suốt hàng trăm năm qua. Lễ hội này được Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch quyết định đưa vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Sáng 2/2 (mùng 5 tháng Giêng, Xuân Ất Tỵ 2025), UBND TP Quảng Ngãi tổ chức Lễ công bố danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia Lễ hội truyền thống Lễ hội đua thuyền xã Tịnh Long.

Lễ hội đua thuyền xã Tịnh Long ra đời từ thời xa xưa, gắn với quá trình khai khẩn đất đai và lập làng định cư của người Việt từ cuối thế kỷ 16 và đã tồn tại hàng trăm năm qua. Ngày nay, lễ hội được tổ chức 2 năm/lần, vào dịp đầu xuân, thu hút người dân, du khách đến xem tạo nên không khí sinh hoạt lễ hội sôi nổi trong những ngày tết Nguyên đán.

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang tuyên dương những nỗ lực, đồng lòng, chung sức của nhân dân TP Quảng Ngãi, nhất là xã Tịnh Long trong việc gìn giữ và phát huy giá trị bản sắc văn hoá truyền thống của địa phương.

Để phát huy hiệu quả của di sản văn hoá này, cơ quan chức năng cần tiếp tục dành sự quan tâm cho việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hoá; xây dựng chương trình cụ thể nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, nghi lễ của lễ hội.

Các cấp, các ngành cần gắn kết sinh hoạt lễ hội với các chương trình, hoạt động du lịch để tạo thành chuỗi các hoạt động phong phú, đa dạng, hấp dẫn phục vụ nhân dân và du khách.

Việc khám phá di sản Lễ hội đua thuyền xã Tịnh Long dịp đầu xuân trong khung cảnh sông nước hữu tình vùng hạ lưu sông Trà Khúc, gắn liền với thắng cảnh núi và chùa Thiên Mã, thắng cảnh Cổ Lũy Cô thôn, với cảnh sắc thiên nhiên và làng quê Tịnh Long yên bình tươi đẹp là cơ hội, tiềm năng lớn về văn hóa để phát triển du lịch của địa phương và cả khu vực ven biển Quảng Ngãi.

“Di sản văn hóa này mãi mãi là niềm tự hào của quê hương Quảng Ngãi và là biểu tượng của tình đoàn kết, sức mạnh cộng đồng và khát vọng chinh phục thiên nhiên, vượt qua khó khăn, thách thức”, ông Giang nói.

Xã Tịnh Long xưa có tên gọi là làng Sung Tích, nay là xã Tịnh Long, thành phố Quảng Ngãi. Nằm ở hạ lưu sông Trà Khúc, gần cửa Đại - nơi sông Trà Khúc đổ ra biển, cách trung tâm thành phố Quảng Ngãi khoảng 6km về hướng Đông Bắc. Địa phương được hình thành từ rất sớm, theo một số tài liệu ghi chép thì làng Sung Tích xưa được hình thành từ cuối thế kỷ 16, đầu thế kỷ 17.

Trong quá trình hình thành làng xã, người dân Tịnh Long đã sáng tạo, lưu giữ nhiều giá trị văn hóa tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước như: Tín ngưỡng thờ Thành Hoàng làng, thờ Bà (thờ ngũ hành), thờ Tiền hiền mở đất… trong đó nổi bật nhất là sinh hoạt Lễ hội đua thuyền truyền thống vào dịp tết nguyên đán của nhân dân trong xã, mang đậm yếu tố văn hóa của cư dân nông nghiệp, tiêu biểu của xã Tịnh Long nói riêng và tỉnh Quảng Ngãi nói chung.

Xã Tịnh Long có 4 thôn, mỗi thôn có một nhà thờ thần thành hoàng và tiền hiền và cũng là nơi thờ các thuyền đua của mỗi thôn. Các thuyền đua của các thôn được trang trí hình tượng của các con vật trong bộ tứ linh: Long, Lân, Quy, Phụng.

Thuyền đua được gìn giữ, thờ cúng tại Nhà thờ Long thuyền ở các thôn, nhân dân thường gọi với tên gọi tôn kính “ông ghe”. Hằng năm đến khi tổ chức lễ hội đua thuyền, Ban tế tự cùng nhân dân trong thôn mới tổ chức làm lễ tế để xin phép thần linh được “hạ thủy”, đưa thuyền đua ra bến để luyện tập và tham gia cuộc đua.

Lễ hội đua thuyền xã Tịnh Long mang yếu tố tinh thần được nhân dân sáng tạo để phục vụ nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng văn hóa tinh thần cho nhân dân. Đây là lễ hội tiêu biểu, mang tính đại diện của xã Tịnh Long và tỉnh Quảng Ngãi, tạo nên niềm tự hào, hân hoan của cộng đồng khi tham gia tổ chức lễ hội.

Lễ hội đua thuyền nơi đây tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho người dân, du khách nhân dịp đầu năm mới vui tết cổ truyền dân tộc.