Hồ nước cổ như ở 'trên sao Hỏa'

Hồ Salda có cát trắng, nước màu ngọc lam, có thể nhìn thấy đáy và thường được quảng bá như "Maldives của Thổ Nhĩ Kỳ". Còn theo các nhà khoa học, hồ Salda là nơi duy nhất trên Trái Đất giống hố Jerezo trên sao Hỏa. Khẳng định của giới chuyên môn giúp Thổ Nhĩ Kỳ nâng cao nhận thức về môi trường xung quanh "kho báu" được thiên nhiên ban tặng này. Salda ngày nay đang phải đối mặt với các mối đe dọa từ ô nhiễm môi trường làm mực nước giảm.

Briony Horgan, giáo sư khoa Khoa học Trái đất, Khí quyển và Hành tinh của Đại học Purdue, đã đến Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2019 cùng nhóm của NASA để nghiên cứu hồ nước bí ẩn. Horgan bị ấn tượng vì hồ và khu vực xung quanh quá giống như không gian ở ngoài Trái Đất. "Đây là một nơi thực sự độc đáo. Tôi có cảm giác như đang đứng trên bờ hồ Jerezo ở sao Hỏa", giáo sư Horgan nói.

Nurgül Balci, giáo sư khoa Kỹ thuật Địa chất của Đại học Kỹ thuật Istanbul, cũng tham gia vào các nghiên cứu về hồ Salda của NASA. Ngoài giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về địa chất sao Hỏa, bà cho biết hồ còn cung cấp những hiểu biết sâu sắc về lịch sử Trái Đất và cần có biện pháp bảo vệ chặt chẽ hơn. "Hồ chứa rất nhiều thông tin giúp chúng ta hiểu được sự sống bắt đầu và tiến hóa cách đây 3,5 tỷ năm", giáo sư Balci nói.

Năm 2024, Ủy ban Di sản Địa chất Quốc tế (IUGS) đã đưa hồ Salda vào danh sách 100 địa điểm địa chất hàng đầu thế giới. Balci đã cung cấp nhiều bằng chứng góp phần đưa hồ vào danh sách, trong đó có tài liệu cho thấy Salda chứa thông tin quan trọng về sao Hỏa và Trái Đất thời kỳ đầu. Nếu hồ mất đi, chúng ta sẽ gặp khó trong tìm kiếm thông tin đó.

Nhiều người bày tỏ lạc quan khi cho rằng việc vào top 100 của IUGS sẽ mang lại các tác động tích cực cho hồ. Số khác lại bày tỏ hoài nghi. Giảng viên đã về hưu kiêm cố vấn khoa học cho Hiệp hội Bảo vệ thiên nhiên Thổ Nhĩ Kỳ Erol Kesici cho biết dù được bảo vệ tốt đến đâu, vẫn sẽ có các vấn đề nghiêm trọng phát sinh không mong muốn. Ô nhiễm và nhiễm bẩn quá mức do xây dựng ao, đập đang khiến hệ sinh thái, màu nước ngọc lam và các loài đặc hữu của hồ dần biến mất.

Giáo sư Horgan hy vọng hồ sẽ là nơi được nhiều người ghé thăm, chiêm ngưỡng nhưng đây cũng là địa điểm mà du khách, người dân cần "trân trọng một cách có trách nhiệm".

Hồ là nơi sinh sống của hơn 300 loài thực vật, trong đó có hai loài đặc hữu và hơn 30 loài chim nước cùng các loài động vật quanh hồ như lợn rừng, cáo. Những đặc điểm trên giúp Salda trở thành một trong những nơi tốt nhất Thổ Nhĩ Kỳ để chụp ảnh thiên nhiên và đi bộ đường dài. Thời gian tốt nhất để ghé thăm hồ là mùa xuân và đầu hè, theo hướng dẫn viên địa phương Hasan Gülday, khi đó cảnh quan xung quanh hồ được miêu tả đẹp như một bức tranh với hàng cây xung quanh xanh mướt, cát trắng và màu nước xanh lam.

Tuy vậy, du khách có thể ghé hồ bất kỳ mùa nào trong năm, kể cả đông. Đường đến trung tâm trượt tuyết Salda gần đó mang đến cho du khách tầm nhìn toàn cảnh ra hồ và khu vực xung quanh. Khung cảnh tuyết rơi được nhiều du khách miêu tả "đẹp đến mức nhiều người ngỡ bức ảnh đã được chỉnh sửa".

Đến hồ vào tháng 7 và 8, du khách có thể ngắm các cánh đồng hoa oải hướng tím bên hồ, cũng là nơi người dân làm xà phòng và nước hoa bán cho khách du lịch. Du khách cũng được phép bơi dù nhiều ý kiến cho rằng để bảo vệ hồ tốt nhất, chính quyền nên cấm bơi. Cố vấn khoa học Kesici phản đối mọi người xuống nước vì hồ khép kín, mọi chất thải đều nằm lại. Nhiều du khách thích tắm bùn tại hồ vì tin rằng điều này có thể chữa một số bệnh về da, nhưng Kesici nói rằng hoạt động trên cũng gây hại cho hệ sinh thái mỏng manh của hồ.

Hồ Salda nằm ở Burdur, gần thành phố Denizli - nơi có một viên ngọc quý khác của đất nước là Pamukkale hay "vùng đất hồ" của Thổ Nhĩ Kỳ. Hướng dẫn viên Gülday cũng khuyến khích du khách nên ghé thăm các thành phố cổ Kibyra và Sagalassos nằm trong Danh sách Di sản thế giới dự kiến của UNESCO.

Kibyra, khu định cư có niên đại từ đầu Thời kỳ đồ sắt, cách Salda khoảng 1,5 giờ lái xe. Lịch sử Sagalassos có từ khoảng 12.000 năm trước, bị bỏ hoang từ thế kỷ VI do dịch bệnh, các cuộc đột kích và thảm họa thiên nhiên như động đất. Ngày nay, nơi này là một trong những điểm khảo cổ được bảo tồn tốt nhất nước.

Du khách nên chọn thuê ôtô để thuận tiện khám phá các cung đường xung quanh. Từ thành phố Antalya, du khách mất 2,5 tiếng đến hồ. Các công ty du lịch địa phương cũng cung cấp các tour đến đây, giúp du khách có nhiều lựa chọn.

Anh Minh (Theo CNN)