'Chợ ném cà chua cầu may' được đề nghị di sản

Ngày 10/3, ông Lê Xuân Nam, Chủ tịch UBND xã Đông Hoàng, TP Thanh Hóa, cho biết địa phương đã gửi tờ trình đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét, lập hồ sơ đưa chợ Chuộng vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

"Phiên chợ có nhiều điểm khác biệt so với các phiên chợ truyền thống, nổi bật là màn ném cà chua với ý nghĩa để cầu may mắn, bình an cho một năm mới", ông Nam nói. Ngoài ra, chợ Chuộng cũng gắn với lịch sử và tập quán lao động sản xuất của người dân nên địa phương mong muốn phát triển thành địa điểm du lịch, thu hút du khách đến trải nghiệm.

Bà Nguyễn Thị Thanh Hiền, Trưởng phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin thành phố Thanh Hóa, cho hay thành phố đang lập hồ sơ, danh sách nhằm quản lý chặt chẽ và lên kế hoạch tổ chức các hoạt động lễ hội trên địa bàn sau khi sáp nhập các phường xã của huyện Đông Sơn cũ, bao gồm chợ Chuộng ở xã Đông Hoàng.

"Để một lễ hội được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cần hội tụ rất nhiều yếu tố, đặc biệt về mặt giá trị văn hoá lịch sử, quy mô cũng như tác động với cộng đồng xã hội", bà Hiền nói.

Chợ Chuộng hay chợ Choảng, chợ Giải xui, chợ Ân oán được tổ chức ở xã Đông Hoàng, TP Thanh Hóa một lần trong năm vào mùng 6 Tết. Phiên chợ diễn ra ở bãi đất bằng phẳng, rộng khoảng 3.000 m2.

Chợ Chuộng bày bán nhiều mặt hàng nông sản như táo, rau và nhiều nhất là cà chua nhằm phục vụ trò "ném lấy may".

Thanh thiếu niên là nhóm tham gia đông đảo nhất, thường tập trung thành nhóm dọc bờ đê và mang theo túi cà chua để "tấn công" nhau. Theo quan niệm, những người bị ném càng nhiều sẽ càng gặp may mắn. Để tăng tính giải trí, cà chua thường được bóp nhuyễn trước khi ném. Nhiều thiếu nữ bị ném đến mức bật khóc nhưng vẫn cười vui vì niềm tin vào sự may mắn.

Có nhiều lý giải về nguồn gốc chợ Chuộng, trong đó có tích truyện liên quan đến cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427). Một lần, nghĩa quân bị giặc Minh truy đuổi đến ven sông Hoàng, người dân tổ chức họp chợ để che giấu họ. Các tướng lĩnh cải trang thành nông dân, vũ khí được giấu trong đống rau quả. Khi quân giặc đến, thấy phiên chợ đông đúc đã không đề phòng và bị tấn công bất ngờ, tan tác.

Để ghi nhớ sự kiện này, hàng năm người dân tổ chức chợ Chuộng vào mùng 6 Tết với phần đánh trận giả như một nét văn hóa truyền thống.

Lê Hoàng