Bánh mì Kashmir: Hơi thở của lịch sử, hương vị của tâm hồn

Trước khi tiếng chuông nhà thờ vang lên báo hiệu một ngày mới, tại Kashmir, những người thợ làm bánh đã nhóm lửa trong lò tandoor, bắt đầu một hành trình tạo nên những chiếc bánh mì thơm ngon, mang đậm hương vị truyền thống.

Giữa những ngọn núi tuyết của dãy Himalaya, khi tiếng gọi cầu nguyện buổi sáng còn chưa vang lên, các kandur – thợ làm bánh truyền thống của Kashmir, đã bắt đầu ngày mới bên những lò tandoor rực lửa. Đây là một cảnh tượng quen thuộc tại Srinagar, thủ phủ của vùng Kashmir do Ấn Độ quản lý – một vùng đất nổi tiếng với vẻ đẹp kỳ vĩ cùng lịch sử văn hóa phong phú.

Thiên đường giữa dãy Himalaya

Kashmir từ lâu đã được ví như "thiên đường trên mặt đất". Hoàng đế Mogul Jehangir từng trầm trồ: "Nếu có thiên đường trên trái đất, thì chính là nơi đây."

Vùng đất này là sự giao thoa giữa những dòng sông dữ dội, hồ nước xanh ngọc, các dãy núi phủ thông và những dòng sông băng hùng vĩ. Nhưng ẩn sau vẻ đẹp nên thơ ấy là một lịch sử phức tạp, nơi từng đón bước chân của các nhà truyền giáo Phật giáo, thương nhân Con đường Tơ lụa, và những triều đại Hồi giáo, Sikh giáo.

Kashmir ngày nay là một trong những vùng bị quân sự hóa cao nhất thế giới, với nhiều thập kỷ bất ổn. Tuy nhiên, điều mà ít người biết đến là văn hóa bánh mì độc đáo của nơi đây – một di sản được lưu truyền qua nhiều thế hệ và mang đậm dấu ấn Con đường Tơ lụa cổ đại.

Bánh mì - linh hồn văn hóa Kashmir

Trong khi gạo là thực phẩm chính trong các bữa ăn của người Kashmir, bánh mì lại là nhịp đập của cộng đồng và nền kinh tế địa phương. Hàng ngày, các lò bánh sản xuất khoảng 10 loại bánh khác nhau, mỗi loại đều gắn liền với những thời điểm và nghi thức riêng biệt.

Những chiếc bánh như girda (bánh tròn mềm xốp) và lavasa (bánh mỏng giòn) được nướng trong lò tandoor bằng đất sét – một kỹ thuật cổ xưa có nguồn gốc từ Ba Tư. Người dân thường ghé các lò bánh trên đường về từ nhà thờ, mang về những chiếc bánh nóng hổi được gói cẩn thận trong tờ báo cũ.

Không chỉ là nơi mua bán, các kandurwan (lò bánh) còn là điểm giao lưu, nơi những câu chuyện, tin tức và cả những lời đồn thổi được lan truyền. "Chỉ cần một câu hỏi vu vơ như ‘Nghe tin gì chưa?’ là bạn sẽ nhanh chóng trở thành nguồn tin tức nóng hổi," nhà văn ẩm thực Marryam H. Reshii chia sẻ đầy hài hước.

Những người thợ Kandur sử dụng lò tandoor bằng đất sét – kỹ thuật có nguồn gốc từ Ba Tư cổ đại – để tạo ra các loại bánh như katlam xốp phồng, tschowor rắc mè giống bánh vòng, hay bakarkhani được dùng trong các dịp đặc biệt. Mỗi loại bánh đều có cách kết hợp riêng, từ bữa sáng với trà mặn noon chai, đến món ăn ngày lễ kèm thịt cừu.

Lưu giữ văn hóa ẩm thực

Dù di sản bánh mì của Kashmir ít được nhắc đến, một số đầu bếp hàng đầu Ấn Độ đang nỗ lực thay đổi điều này. Tại nhà hàng Masque ở Mumbai, các loại bánh như tschowor và katlam được phục vụ với sự biến tấu để phù hợp với khẩu vị hiện đại. Trong khi đó, đầu bếp Prateek Sadhu, tại nhà hàng cao cấp Naar, đã giới thiệu bánh bakarkhani với các loại sốt và gia vị từ vùng Himalaya.

Vanika Chaudhury, một đầu bếp gốc Kashmir, chia sẻ rằng để hiểu hết nghệ thuật làm bánh nơi đây, cần có thời gian và sự kiên nhẫn. "Tôi từng đến học hỏi từ một thợ làm bánh trong khu phố, nhưng ông ấy bảo rằng phải mất ít nhất ba năm để thấu hiểu tất cả," cô nói.

Vanika và nhiều đầu bếp khác đang nỗ lực bảo tồn và tôn vinh truyền thống này, đưa các loại bánh Kashmir lên bàn ăn quốc tế.

Văn hóa bánh mì của Kashmir không chỉ là một phần ẩm thực mà còn là một phần linh hồn của cộng đồng. Với những giá trị lịch sử, kỹ thuật tinh xảo và ý nghĩa xã hội sâu sắc, văn hóa này xứng đáng được công nhận như một di sản phi vật thể của UNESCO, sánh ngang với truyền thống bánh mì Pháp.

Như đầu bếp Vanika khẳng định: "Nếu chúng ta không lên tiếng để gìn giữ văn hóa của chính mình, ai sẽ làm điều đó?"